Sarılık Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi (Bebeklerde ve Yetişkinlerde)

Sarılık nedir? Tıp dilinde “ikter” olarak bilinen sarılık hastalığı, kendi başına bir hastalık değil, altta yatan bir sağlık sorununun belirtisidir. Kanda “bilirubin” adı verilen sarı renkli bir pigmentin aşırı miktarda birikmesi sonucu, cilt, mukoza zarları ve en belirgin olarak göz beyazında sarılık (sklera ikteri) olarak kendini gösterir. Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin normal yıkım sürecinde ortaya çıkan bir atık maddedir. Sağlıklı bir bireyde, bu madde karaciğer tarafından işlenerek vücuttan atılır. Ancak bu süreçte bir aksama olduğunda, bilirubin kanda birikir ve dokuları sarıya boyar.

Genel Cerrahi ve Cerrahi Onkoloji alanında 25 yılı aşkın tecrübeye sahip olan Prof. Dr. Oğuzhan Karatepe olarak, özellikle yetişkinlerde sarılık belirtisinin, karaciğer, safra kesesi ve pankreas hastalıklarının (safra yolu tıkanıklığı, hepatit, siroz ve bu organların kanserleri gibi) en önemli habercilerinden biri olduğunu vurgulamak isteriz. Yenidoğan sarılığı genellikle fizyolojik ve geçici bir durumken, yetişkinlerde ortaya çıkan sarılık neredeyse her zaman acil ve detaylı bir tıbbi araştırma gerektirir. Bu kapsamlı rehber, sarılığın ne olduğunu, bebeklerde ve yetişkinlerde nedenlerini, belirtilerini ve modern tedavi yaklaşımlarını tüm detaylarıyla açıklamak için hazırlanmıştır.

Tedavi İçin Bizi Ara & WhatsApp: +90 530 917 30 30

---

1. Sarılık Neden Olur? (Bebeklerde ve Yetişkinlerde Farklı Sebepler)

Sarılığın altında yatan nedenler, bilirubin metabolizmasının hangi aşamasında sorun olduğuna bağlı olarak üç ana grupta incelenir: Karaciğer öncesi (pre-hepatik), karaciğer kaynaklı (hepatik) ve karaciğer sonrası (post-hepatik).

Yenidoğan Bebeklerde Sarılık Neden Olur?

Bebeklerde sarılık neden olur? Yenidoğan sarılığı çok yaygındır ve genellikle zararsızdır.

• Fizyolojik Sarılık (Normal Sarılık): En sık görülen tiptir. Bebeklerin karaciğeri henüz tam olarak olgunlaşmadığı için, doğum sonrası artan bilirubin miktarını hızlıca işleyip atamaz. Genellikle doğumdan 2-3 gün sonra başlar ve 1-2 hafta içinde kendiliğinden düzelir.
• Anne Sütü Sarılığı: Anne sütü alan bazı sağlıklı bebeklerde görülen, genellikle 2-3 ay kadar sürebilen zararsız ve uzamış bir sarılık türüdür. Emzirmeye kesinlikle engel değildir.
• Patolojik Sarılık (Hastalığa Bağlı): Kan uyuşmazlığı (Rh veya ABO), enfeksiyonlar, bazı kalıtsal hastalıklar veya karaciğer/safra yolu problemleri gibi altta yatan ciddi bir nedene bağlı olarak gelişir. Genellikle ilk 24 saat içinde başlar, çok yüksek seviyelere ulaşır ve acil tedavi gerektirir.

Yetişkinlerde Sarılık Neden Olur?

Yetişkinlerde sarılık her zaman ciddiye alınması gereken bir belirtidir.

• Hepatit (Karaciğer İltihabı): Hepatit A, B, C gibi viral enfeksiyonlar veya alkole bağlı karaciğer hasarı, karaciğerin bilirubin işleme kapasitesini bozar. Hepatit B sarılık mı? Evet, Hepatit B virüsü sarılığın en önemli nedenlerinden biridir.
• Siroz: Karaciğerin sertleşmesi ve fonksiyonlarını kaybetmesidir.
• Safra Yolu Tıkanıklığı (Tıkanma Sarılığı): Bu, cerrahi açıdan en önemli sarılık nedenidir. Safra kesesi taşının ana safra kanalına düşmesi, pankreas kanserinin safra yoluna baskı yapması veya safra yolu kanserleri (kolanjiyokarsinom) gibi nedenlerle safranın bağırsağa akışı engellenir. Bu durumda bilirubin kana geri karışır.
• Diğer Nedenler: Bazı ilaçların yan etkileri, Gilbert sendromu gibi genetik durumlar, orak hücreli anemi gibi kan hastalıkları (aşırı kırmızı kan hücresi yıkımına bağlı) ve kara sarılık olarak bilinen Leptospiroz gibi enfeksiyonlar da sarılığa neden olabilir.

Tedavi İçin Bizi Ara & WhatsApp: +90 530 917 30 30

---

2. Sarılık Belirtileri Nelerdir? Nasıl Anlaşılır?

Sarılık nasıl anlaşılır? Sarılığın en belirgin işareti cilt ve gözlerdeki renk değişikliği olsa da, altta yatan nedene bağlı olarak başka belirtiler de eşlik eder.

Gözde, Dilde ve Ciltte Sarılık

• Göz Beyazında Sarılık (Sklera İkteri): Sarılığın ilk ve en net görüldüğü yerdir. Bilirubin seviyesi hafifçe yükseldiğinde bile gözdeki sarılık fark edilebilir.
• Ciltte Sararma: Bilirubin seviyesi daha da arttığında, önce yüzden başlayarak tüm vücut cildinde sarı bir renk tonu ortaya çıkar.
• Dilde Sarılık: “Dildeki sarılık neden olur?” sorusu sıkça sorulsa da, sarılığın kendisi doğrudan dilin rengini değiştirmez. Ancak, ağız içi mukozasında ve dil altında sararma görülebilir. Dilin üzerindeki sarı-yeşil pas tabakası ise genellikle başka sindirim sorunlarının veya hijyen eksikliğinin bir belirtisidir.

Yetişkinlerde Görülen Diğer Belirtiler

• İdrar Renginde Koyulaşma: Çay veya kola renginde idrar, bilirubinin idrarla atılmaya çalışıldığının bir işaretidir.
• Dışkı Renginde Açılma: Özellikle tıkanma sarılığında, dışkıya rengini veren safra bağırsağa akamadığı için dışkı “camcı macunu” gibi beyaz-gri bir renk alır.
• Kaşıntı: Kanda biriken safra asitlerinin cildi tahriş etmesi sonucu, özellikle avuç içi ve ayak tabanlarında şiddetli kaşıntı olabilir.
• Diğer Belirtiler: Halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık, bulantı, kusma ve karın ağrısı gibi belirtiler de altta yatan hastalığa bağlı olarak görülebilir.

Bebeklerde Sarılık Belirtileri

Sarılık olan bebek belirtileri arasında ciltteki sararmaya ek olarak şunlar bulunur:

• Uykuya meyil, emmede güçlük ve normalden fazla uyuma (sarılık olan bebek kaç saat uyur sorusu bu nedenle önemlidir).
• Tiz ve tiz bir sesle ağlama.
• Sarılığın göğüsten karına ve bacaklara doğru yayılması.

Tedavi İçin Bizi Ara & WhatsApp: +90 530 917 30 30

---

3. Sarılık Değerleri ve Tıbbi Ölçümler

Sarılık değeri, kandaki total bilirubin seviyesini ifade eder ve mg/dL cinsinden ölçülür.

• Normal Değer: Yetişkin bir insanda normal bilirubin değeri genellikle 1.0 – 1.2 mg/dL’nin altındadır.
• Görünür Sarılık: Sarılığın gözle görünür hale gelmesi için bilirubin değerinin genellikle 2.5 – 3.0 mg/dL’yi aşması gerekir.
• Bebeklerde Sarılık Değeri: Yenidoğan sarılık değeri, bebeğin doğum ağırlığına, doğum haftasına ve doğumdan sonraki gün sayısına göre özel çizelgeler (nomogramlar) kullanılarak değerlendirilir. Örneğin, 5 günlük bir bebekte sarılık değeri kaç olmalı sorusunun yanıtı, miadında doğmuş ve sağlıklı bir bebek için farklı, prematüre bir bebek için farklıdır.
• Hastaneye Yatış Sınırı: “Sarılık değeri kaç olunca hastaneye yatırılır?” sorusunun net bir rakamı yoktur. Bu karar, bilirubin seviyesinin yükselme hızına ve bebeğin risk faktörlerine göre doktor tarafından verilir. Genellikle bu sınır 15-20 mg/dL ve üzeri değerlerdir.

---

4. Sarılık Nasıl Geçer? Tedavi Yöntemleri

Sarılık nasıl geçer? Sarılık bir belirti olduğu için tedavi, altta yatan ana nedeni ortadan kaldırmaya yöneliktir.

Bebeklerde Sarılık Tedavisi

• Fototerapi (Işık Tedavisi): En yaygın tedavi yöntemidir. Bebek, özel bir mavi-yeşil spektrumda ışık kaynağının altına yatırılır. Bu ışık, bilirubinin vücuttan daha kolay atılabilen bir forma dönüşmesini sağlar. Bebeklerde sarılık ışık tedavisi kaç gün sürer? Genellikle 1-3 gün sürer, ancak bu süre bilirubin seviyesinin düşme hızına bağlıdır.
• Sık Beslenme: Bebeklerde sarılığın geçmesi için anne ne yemeli sorusundan çok, bebeğin ne kadar sık beslendiği önemlidir. Sık emzirme, bağırsak hareketlerini artırarak bilirubinin dışkı (kaka) yoluyla atılmasını hızlandırır.
• Kan Değişimi (Exchange Transfüzyon): Fototerapinin yetersiz kaldığı çok yüksek bilirubin seviyelerinde, bebeğin kanının taze kan ile değiştirilmesi işlemidir. Nadiren başvurulan bir yöntemdir.

Yetişkinlerde Sarılık Tedavisi

Yetişkinlerde sarılık tedavisi tamamen nedene bağlıdır.

• Hepatit: Viral hepatitler için antiviral ilaçlar ve destekleyici tedaviler uygulanır.
• Safra Yolu Tıkanıklığı: Eğer neden safra kanalına düşen bir taş ise, ERCP adı verilen endoskopik bir yöntemle taş çıkarılır. Eğer neden pankreas veya safra yolu tümörü gibi bir kitle ise, bu durumda tek kalıcı çözüm, kitlenin cerrahi olarak çıkarılmasıdır (Örn: Whipple Ameliyatı).
• Diğer Nedenler: Altta yatan kan hastalığı veya ilaca bağlı bir durum varsa, bu duruma yönelik özel tedaviler planlanır.
• Tedavi İçin Bizi Ara & WhatsApp: +90 530 917 30 30

---

5. Sarılık Bulaşıcı Mıdır? Öldürür Mü?

Sarılık bulaşıcı mı? Bu sorunun yanıtı sarılığın nedenine bağlıdır.

• Sarılığın kendisi bulaşıcı değildir. Ancak sarılığa neden olan bazı hastalıklar bulaşıcıdır. Örneğin, Hepatit A fekal-oral (dışkı-ağız) yolla, Hepatit B ve C ise kan ve cinsel temas yoluyla bulaşır.
• Yenidoğan sarılığı veya safra yolu tıkanıklığına bağlı sarılık gibi durumlar ise bulaşıcı değildir.

Sarılık öldürür mü? Sarılığın kendisi öldürmez. Ancak sarılığa neden olan altta yatan hastalık (örneğin ileri evre karaciğer sirozu, pankreas kanseri veya fulminan hepatit) tedavi edilmezse ölümcül olabilir.

Neden Prof. Dr. Oğuzhan Karatepe ile Sarılık Tedavisi?

Yetişkin bir hastada sarılık ortaya çıktığında, en önemli adım bu sarılığın “tıkanma sarılığı” olup olmadığını belirlemektir. Tıkanma sarılığı, safra akışının mekanik bir engelle (taş, tümör vb.) kesintiye uğramasıdır ve bu durum doğrudan bir Genel Cerrahi uzmanının alanına girer. Prof. Dr. Oğuzhan Karatepe, 25 yılı aşkın kariyerinde, karaciğer, pankreas ve safra yolları hastalıklarına bağlı gelişen yüzlerce tıkanma sarılığı vakasını teşhis ve tedavi etmiştir. Özellikle pankreas kanseri veya safra yolu kanserlerinin neden olduğu sarılıklarda, Whipple ameliyatı gibi en karmaşık cerrahi operasyonları modern laparoskopik (kapalı) yöntemlerle başarıyla uygulamaktadır. Sarılık gibi ciddi bir belirtiyle karşılaştığınızda, altta yatan nedeni doğru bir şekilde teşhis edip en etkili tedaviyi planlayacak tecrübeli bir cerraha başvurmak hayati önem taşır.

Tedavi İçin Bizi Ara & WhatsApp: +90 530 917 30 30

Sıkça Sorulan Sorular (FAQ)

Yasal Uyarı

Bu web sitesinde yer alan bilgiler, ziyaretçileri bilgilendirme amacı taşımakta olup, tıbbi tavsiye, teşhis veya tedavi niteliği taşımamaktadır. Sağlığınızla ilgili herhangi bir karar vermeden önce mutlaka alanında uzman bir hekime danışınız.

İletişim ve Randevu

Özellikle yetişkinlik döneminde ortaya çıkan sarılık şikayetiniz varsa veya bir yakınınızda bu belirti mevcutsa, altta yatan nedenin doğru bir şekilde teşhis edilmesi için uzman bir görüş almanız hayati önem taşır. Kliniğimizle iletişime geçerek randevu oluşturabilirsiniz.

Tedavi İçin Bizi Ara & WhatsApp: +90 530 917 30 30